Als arbeiderszoon die de sociale ladder had opgeklommen in de jaren zestig, was mijn vader als de dood dat zijn eigen zoons fils à papa’s zouden worden. We moesten naar de dichtsbijzijnde school. We moesten naar het officieel onderwijs. Mijn moeder baatte voor de coöperatieve Vooruit een apotheek uit in de Sint-Bernadettestraat. De lagere school doorliep ik in de dichtsbijzijnde stadschool. Ze was gelegen in een soort ‘dorpje’ langs de Sint-Bernadettestraat: een groepje huizen in dezelfde stijl, dezelfde roodachtige steen, wandelstraten, alles in één keer gebouwd; gewone huizen voor gewone mensen. Een van mijn twee beste vrienden, Oktai, was van Turkse origine, de andere was (als ik mij goed herinner) van Algerijnse afkomst (maar het kan ook Marokkaans geweest zijn). Zijn naam ben ik vergeten. Ik praatte veel met Oktai.
(maar mijn gedachten gaan naar iets anders, ik word er wat misselijk van: de uitdrukking fils à papa, ik heb hem wat teveel gehoord, te pas en te onpas, nogal willekeurig,je moest je schuldig voelen, het schuldgevoel kwam altijd eerst, dan pas de reden ervoor; het schuldgevoel zoekt zich een reden; wat bezielde die linkse bourgeoisie toch om zo met schuldgevoel bezig te zijn? ik kom er op terug)
Ik en mijn broer wandelden naar huis. Een jongere riep naar een andere jongere: ‘Vuile Turk!’ We vertelden dat tegen onze ouders. Wat bedoelde die jongen? Oktai was toch Turks? Hij was niet vuil. We kregen in onze oren geknoopt dat racisme slecht was,
Ik ben nooit gepest geweest. Terwijl ik er wel type voor was. (Misschien omdat men wel eens dacht ik een meisje was.) Ik voelde mij goed op de Sint-Bernadetteschool. Ik was verlegen. Ik wandelde rond op de grote speelplaats. Uitzonderlijk speelde ik mee met de anderen. (Zoals die keer dat mijn vader mij kwam halen.) Meestal was ik aan het dagdromen. Er stonden notenbomen. Wanneer ze rijp waren klom men erin. Ik keek naar de grond. Maar we verhuisden, want mijn moeder kreeg een nieuwe apotheek toegewezen van haar baas, en wat vrienden overtuigden mijn vader om, weze het dan niet naar een private school, mij en mijn broer naar een betere stadschool te sturen. ‘Beter’ is code voor: een school waarvan het publiek behoort tot de liefst ook hoger opgeleide middenklasse.
De verhuis gebeurde halverwege het schooljaar. De ene dag zat ik in een multi-culturele omgeving; de volgende dag was ik de enige in de klas die bruine ogen had. Ik herinner mij geen voorliefde voor obsceniteiten in de arbeiderschool waar ik vandaan kwam. Het eerste wat ik mocht meemaken in de Van Monckhovenschool was een overzicht van alle scatologische woorden in het schoolwoordenboek, door de blonde jongen waar men mij naast gezet had. Hij heette Dominique.
Op mijn oude school praatte ik veel met Oktai. Meestal luisterde hij. Een keer bood hij weerstand. Nee, de mens kwam niet van de apen, maar van een zandkorrel. Zo herinner ik mij wat hij beweerde. Ik kon mijn ore niet geloven. Het is toch vanzelfsprekend: Darwin, evolutietheorie, atheïsme. Ik geraakte over mijn toeren omdat hij rustig bleef ontkennen. We gingen bij de leraar. Die zei dat je er rekening moest mee houden dat er verschillende meningen waren. Maar het is wetenschap, hield ik vol.
In een van de herenhuizen in de straat van mijn nieuwe school woonde een Franstalige familie (probeer nu nog maar eens Frans te spreken in Gent), in een andere de premier van België, Wilfried Martens. Die laatste was bezig met de crisis, de werkloosheid, de Koude Oorlog. Mijn grootmoeder was bezig met mij; ze voedde mij biefstukken van paardevlees (om maar iets te noemen). Over haar kan ik veel vertellen. Regeringen konden nog devalueren in die tijd. Het is zo goedkoop in Italië. Allen daarheen! Wat ik mij herinner van de zomervakanties in het buitenland met mijn ouders is hitte en suiker, frisdrank, fruitsap, ijsjes. (Ik was een groot deel van mijn kinder- en tienerjaren verslaafd aan suiker.) Indien je een echte zomer wilde dan moest je naar het zuiden van Europa, hier vond men het zelden warm genoeg. We deden dat, maar we gingen ook eens op reis aan de andere kant van het IJzeren Gordijn, Hongarije. Mijn ouders gingen zelfs op reis naar Oost-Duitsland. Mijn vader was geen mei ‘68’er geweest, maar hij deelde wel veel van die ideologie. Aan beide zijden van het IJzeren Gordijn mikten ze met massavernietigingswapens naar elkaar. De VS zag er geen graten in om West-Europa eventueel van de kaart te laten vegen, nadat ze de Nazi’s verhinderd hadden om dat te doen. Reagan en Breznjev, de regeringsleiders van achtereenvolgens de VS en de Sovjet-Unie, hadden de fijngevoeligheid om er uit te zien zoals men hen zou casten in een spionagefilm. De politieke samenhang van de hele wereld werd bepaald door een muur, in een stad, in een hulpeloze wereldmacht, in hartje Europa. De Franse socialist Mitterand won de presidentsverkiezingen. De sfeer bij een bepaald segment van de West-Europese bourgeoisie was vergelijkbaar met het enthousiasme rond de verkiezing van Obama in de VS, bijna dertig jaar later. Bij het spelen met de kinderen van een bevriende familie (een broer en een zus), zei de jongen plots tegen mij: jij bent bang van meisjes. Hij verweet het mij niet, hij wilde mij ook niet pesten. Het was een vaststelling.